RYTM DNIA

Zegar dobowy według podejścia ajurwedyjskiego rozróżnia przedziały czasu w zależności od żywiołu pod jakiego panowaniem są w danym momencie. Cykliczność dotyczy nie tylko pór roku, stadiów życia, ale także 24 - godzinnej doby.

Pory roku, tak samo jak pory dnia i nocy charakteryzują się zmiennością dosz. Ajurweda zachęca do życia z nimi w harmonii, dzięki dostosowywaniu się do ich ciągłych zmian poprzez wybór jedzenia, odzieży, aktywności, itp. Warto również pamiętać, że zmiany dosz nie przynoszą dni kalendarzowe. Należy obserwować naturę, aby widzieć czy następuje zmiana. Dzięki temu możemy w szybszym tempie zastosować metody zapobiegające negatywnym wpływom zewnętrzynym na nasze zdrowie i samopoczucie.

Energia duszy Vata przejawia się najbardziej w godzinach 2:00 - 6:00 oraz 14:00 - 18:00. Co to oznacza? Oznacza to, że mamy w tym czasie skumulowanie energii ruchu, lekkości, przestrzeni . Możemy zauważyć, że jeśli zdarza nam się obudzić w nocy, ok godz. 2:00, mamy kłopot z zaśnięciem.

Najlepsze godziny do wstania z łóżka to właśnie okolice 5:00 – 6:00, kiedy nadal jesteśmy w energii Vaty. W tym czasie wstaje nam się lekko, a przynajmniej szybciej możemy się rozruszać. Mamy wrażenie jakby wszystko płynęło rytmicznie i z energią.

Godziny popołudniowe 14:00-18:00 to najlepszy czas na spacery, ruch i przebywanie na  świeżym powietrzu.

Energia duszy Kapha jest najbardziej aktywna między 6:00 - 10:00 oraz 18:00 - 22:00. Pewnie nie raz zdarzyło Ci się pospać dłużej i wstać ok. godziny 9:00, czy jesteś w stanie przypomnieć sobie ten stan? Energia Kaphy to energia która oznacza pewną powolność i ciężkość, potrzebna dla naszego rytmu ale nie w momencie kiedy otwierasz rano oczy. Kiedy wstajesz później masz wrażenie, że wszystko toczy się bardzo wolno, nie możesz się za bardzo pozbierać, brakuje energii do działania i nagle nastaje wieczór, a Ty nie wiesz jak to się stało.

Wieczorem energia Kaphy jest aktywna do ok. godz. 22:00, więc dobrze w tej energii położyć się do snu. Za rogiem czai się Pitta, która już tylko czyha aż przedłużysz wieczorną aktywność do godziny 23:00 i da Ci dodatkowy zastrzyk energii, który może Cię potrzymać aż do 2:00 w nocy. Tak więc dobra rada dla Twojego zdrowia:  kładź się spać z Kaphą.

Energia duszy Pitta - jej aktywność przypada na godziny: 10:00 - 14:00 oraz 22:00 - 2:00. Między 10:00 a 14:00 jest dobry czas na działanie, kreowanie, tworzenie, pracę. I w tych godzinach jesteśmy najbardziej wydajni, bo wspiera nas Pitta. Dobry czas na główny i największy posiłek to 12:00-14:00. Słońce jest wówczas najwyżej, nasz ogień trawienny najsilniejszy, a w związku z tym zachowując zasady żywienia zgodne z ajurwedą, możemy spodziewać się dobrego trawienia i poczucia szczęścia.

• Późna jesień jest czasem Vaty – Vata odpowiedzialna jest za rozpad, czas Vaty jest etapem końcowym każdego cyklu.

• Późna wiosna, lato i wczesna jesień są czasem Pitty – Pitta jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie w czasie stabilizacji, Pitta jest etapem pomiędzy wzrostem a rozpadem. Jest etapem środkowym każdego cyklu.

• Zima i wczesna wiosna są czasem Kaphy. Kapha jest odpowiedzialna za wzrost i rozwój, Kapha jest etapem początkowym każdego cyklu.

Zazwyczaj w okresach, kiedy na zewnątrz dominuje któraś z powyższych dosz, osoby, które posiadają w sobie najwięcej jej cech nie czują się za dobrze.

Wiosna - ziemia staje się ciężka i wilgotna. Przyroda powolutku budzi się do życia. To czas narodzin, nowych początków, odrodzenia i wzrostu. Czas, w którym ziemia manifestuje swój ukryty potencjał – ziarna zaczynają kiełkować, drzewa nieśmiało wypuszczają pąki, liście się rozwijają – a to wszystko w towarzystwie pierwszych ptasich treli.  Pomimo tego, jak bardzo dążenie do cywilizacji odgradza nas od natury, jej wpływ jest na nas bardzo silny. Nasza fizjologia naturalnie wyczuwa przestrzeń na nowy, świeży, czysty początek. Nasze ciało budzi się do tego, by oczyścić się z zimowego ciężaru, regenerując nawet najgłębsze tkanki. Świat natury budzi się z zimowej drzemki, stąd często doświadczamy uczucia radości i inspiracji do tworzenia. Jednak wiele osób kojarzy czas wiosny z przeziębieniem, zaśluzowaniem dróg oddechowych, katarem siennym i alergiami. Na szczęście, odpowiednie sezonowe nawyki mogą w znacznym stopniu pomóc przejść przez wiosnę z lekkością i dobrym samopoczuciem, ciesząc się tym, co wiosna ofiarowuje.

Wiosna to czas ciepła (a przynajmniej braku zimna :)), wilgoci i miękkości. Jest to sezon ceniony za swoje delikatne i pielęgnujące oblicze. Wiosna ucieleśnia ciężkość zwiększonej wilgotności, przez co zdaje się być wolniejsza niż lato i jesień. To są tylko niektóre z cech doszy Kapha, które możemy wiosną zaobserwować. Co ciekawe, w Sanskrycie słowo kapha oznacza “to, co kwitnie w wodzie”. A jaka pora roku kojarzy nam się najbardziej ze wzrostem i z wodą? Wiosna! Nie ma wątpliwości, że dosza Kapha i czas wiosny mają ze sobą dużo wspólnego.  Ajurweda uczy nas, że podobne wzmaga podobne. Tym samym wiosna, poprzez swoją naturę, wzmaga cechy Kapha również w nas.  Pod koniec zimy, w naszym klimacie większość z nas odczuwa nadmiar Kapha w ciele (zima to również czas Kapha). Wiosną Kapha nadal jest wilgotna, jednak nie jest już zwarta i zimna. Staje się płynna i ciepła. W nas również Kapha staje się płynna – dzięki temu może opuścić nasze ciała. Ten proces może zadziałać na nas ożywiająco. U niektórych jednak może przejawiać się zmianami typowymi dla nadmiaru doszy Kapha, takimi jak przeziębienie, flegma w układzie oddechowym lub katar.  Wielu z nas odczuwa naturalną, dość wyraźną zmianę w kwestii łaknienia niektórych produktów. Wraz z ociepleniem klimatu często tracimy ochotę na ciężkie, sycące pokarmy, tak pożądane w okresie zimy. Zamiast tego, możemy zaobserwować wzmożoną chęć jedzenia lekkich produktów, takich jak owoce, świeże warzywa i sałatki. W ten sposób nasze ciało daje nam znak, że przyszedł czas na “wiosenne porządki”. Wiosna to najlepszy moment w roku na oczyszczanie organizmu. Sokowy detoks z wykorzystaniem soku jabłkowego lub soku z granatu lub monodiety są nieocenionym wsparciem w tym okresie. 

Poza detoksem, możesz pomóc swojemu ciału się oczyścić i zregenerować, poprzez wyróżnianie w swojej diecie smaków ostrego, gorzkiego i cierpkiego, oraz jedząc ciepłe, lekkostrawne posiłki. Te nawyki pomogą Ci zbalansować ilość śluzu w ciele, wyregulować poziom nawilżenia oraz otworzyć kanały odpowiedzialne za eliminację toksyn. Kolejnym korzystnym nawykiem jest picie ciepłej, przegotowanej wody. Warto tak planować swoją dietę, aby składała się z warzyw (niekoniecznie surowych) i strączków. Te typy pokarmów często cechują się cierpko-gorzkim smakiem. Tak naprawdę wszystkie warzywa, pod każdą postacią są dobrym wyborem o tej porze roku. Chyba że przesadzić z ilością ciężkich i wodnistych warzyw, takich jak awokado, ogórek, oliwki, bataty, dynia i cukinia – te staraj się jeść w umiarkowanych ilościach.

Możesz zacząć dzień od lekkiego śniadania, świeżego owocu lub herbaty. Obiad i kolacja w postaci lekkich, gotowanych zbóż, warzyw na parze i strączków są świetnym wiosennym wyborem. Wiele można skorzystać na jedzeniu zielonych, liściastych, kapuścianych warzyw (kapusta, brokuł, szpinak, kalafior) oraz pikantnych (cebula, czosnek, papryczki chili). Jeśli lubisz ryby słodkowodne, tofu, jajka w koszulkach lub gotowane na twardo – możesz spokojnie wzbogacić nimi swoją dietę, jednak w umiarkowanej ilości. Dodaj do swoich posiłków cebulę, czosnek oraz pikantne przyprawy, takie jak imbir, czarny pieprz, chili, małe ilości pieprzu cayenne oraz niezliczoną ilość innych ziół i przypraw. W międzyczasie spróbuj stopniowo unikać potraw ciężkich, tłustych i smażonych, a także nie przejadać się oraz nie podjadać pomiędzy posiłkami. Zadbaj o to, by w potrawach zdecydowanie rzadziej niż dotychczas pojawiały się smaki słodki, kwaśny i słony. Ciężkie lub kwaśne owoce, takie jak pomarańcze, banany, ananas, figi, daktyle, kokos i melon również dobrze jest jeść dużo rzadziej. Podczas gotowania korzystaj z niewielkiej ilości oleju lub ghee, albo, jeśli to możliwe, zamień tłuszcz na wodę, aby zapobiec kleistości potraw. Najlepiej w okresie wiosennym zrezygnować z jedzenia nabiału – zwłaszcza rano – dlatego, że tworzy śluz. Dobrym zamiennikiem jest mleko ryżowe lub migdałowe. Jeśli spożywasz mleko krowie – najpierw ugotuj je i spożywaj ciepłe. Rozważ dodanie do niego szczypty kurkumy lub imbiru, by było bardziej strawialne i nie tworzyło zbyt dużo śluzu. Podobnie jest z jedzeniem mięsa – zwłaszcza wołowiny, wieprzowiny, owoców morza i kaczki – jeśli ograniczysz ich spożywanie, poczujesz się zdecydowanie lżej i energia do działania szybciej się pojawi. Inne pokarmy, których warto unikać w tym okresie to: jedzenie typu fast food, słodycze, produkty sojowe, orzechy, nadmierna ilość chleba oraz schłodzone lub mrożone posiłki. Wiosna wywołuje w nas uczucia beztroski i inspiracji, które warto pielęgnować. Jest to naturalny czas spotkań z innymi, nawiązywania nowych znajomości oraz ożywiania dawnych, czas radości z przebywania z tymi, których kochamy. Wraz z odejściem zimy, możesz zacząć wstawać wcześniej. W tym czasie, dla większości, obudzenie się o (lub nawet przed) 6.00 rano jest najlepszą porą na rozpoczynanie dnia. Spraw, aby Twój wiosenny poranek był dla ciebie stymulujący i inspirujący – nawet, jeśli masz niewiele czasu. Wszystko zależy od Twoich nawyków. Umyj zęby. Oczyść język. Zacznij dzień szklanką ciepłej, przegotowanej wody. Możesz również wymasować swoje ciało ciepłym nierafinowanym olejem sezamowym, przesuwając dłońmi w kierunku serca, aby następnie opłukać ciało gorącą wodą. Pocieraj ciało energicznie aby je rozgrzać, nawilżyć i ujędrnić oraz poprawić krążenie limfy. Zorganizowanie czasu na poranne ćwiczenia lub jogę również pomagają rozpocząć dzień z jasnym, klarownym umysłem i dużą dawką energii. Drzemki w ciągu dnia nie są wskazane, gdyż podrażniają w ciele element ziemi (Kapha), czego w czasie wiosny warto unikać. Możesz również rozważyć skorzystanie z sauny – wysuszy nadmiar wilgoci w ciele i wzmocni uczucie lekkości. W okresie wiosny wskazane jest picie dużej ilości wody, by nie doprowadzić do odwodnienia. Podczas, gdy posiadanie regularnej codziennej rutyny bardzo korzystnie wpływa na nasz układ nerwowy, w czasie wiosny dobrze jest czasem porzucić swoją strefę komfortu. Pozwól sobie na świeżość i na nowe doświadczenia. Niech w tej radosnej, pełnej życia porze roku zdobią Cię ubrania w ciepłych, żywych kolorach. Wczesną wiosną, gdy pogoda jest jeszcze chłodna i mokra, otaczaj się czerwienią, żółcią i pomarańczą. Gdy powietrze się ociepli, ubierz się w chłodzące niebieskie, zielone, fioletowe i białe barwy. Czas wiosny jest czasem radosnej, żywiołowej energii, przez co możesz odczuwać potrzebę snu dopiero o 11.00 wieczorem lub nawet o północy. Ćwiczenia mogą być szczególnie wspierające w równoważeniu ciężkiej, zimnej i mokrej natury wiosny w początkowym jej okresie. Aktywność fizyczna poprawia krążenie, rozgrzewa i zwiększa odczucie lekkości w ciele – wszystkie te czynniki balansują doszę Kapha. Jest to taki moment w roku, w którym można pozwolić sobie na dłuższy, intensywny trening. Jednak dobrze jest wtedy pozostać uważnym na potrzeby swojego ciała i swojej konstytucji.  Rozważ jazdę na rowerze, bieganie, spacery, wspinaczkę lub pływanie. Spróbuj też przeznaczyć na trening godziny poranne – między 6.00 a 10.00. Jeśli Ci się to nie uda, wieczór też jest dobrym momentem na aktywność fizyczną (również między 18.00 a 22.00). Jednak zanim zaczniesz trening, skonsultuj swój program ćwiczeń z fizjoterapeutą. Wiosną polecamy jeść jedną lub dwie łyżeczki miodu Chyavanprash codziennie rano by dodać swojemu ciału energii oraz wzmocnić układ odpornościowy. Aby wspomóc pracę wątroby, która odgrywa ważną rolę w procesie oczyszczania, warto zażywać pół łyżeczki kurkumy zmieszanej z czterema łyżkami soku z aloesu. Aby oczyścić ciało z toksyn i wzmocnić trawienie najlepiej jest zalać jedną łyżeczkę proszku triphala połową szklanki wrzątku i wypić przed snem. Wzmocnić trawienie pomoże również łyżeczka startego świeżego imbiru, zjedzona bezpośrednio po posiłku. W równoważeniu doszy Kapha pomocne mogą okazać się także napary z imbiru lub z ziaren kolendry, kminu rzymskiego i kopru włoskiego. Lekkość. Ciepło. Ogień. Intensywność. Przyszedł czas na lato! Czy doceniasz długie, pełne słonecznego ciepła dni? Czy czujesz lekkość w ciele? Czy trudno Ci jest nasycić się powiewem letniego gorąca? A może aż cierpniesz na myśl o wyjściu na upalne słońce i chowasz się w cieniu? 

Lato, jak każda pora roku, przychodzi do nas ze swoją własną, odrębną osobowością. W zależności od Twojej konstytucji, lato może harmonizować to, co dzieje się w Twoim ciele lub wręcz przeciwnie – podrażniać niektóre cechy Pitta. Na przykład, osoba która naturalnie ma w sobie dużo ognia i gorąca będzie wolała chłodny, zimowy klimat, natomiast latem będzie czuła duży dyskomfort ze względu na wysokie temperatury. Z drugiej strony, ktoś z wiecznie chłodnymi dłońmi i stopami, komu trudno jest się rozgrzać w chłodniejszym klimacie, doświadczy latem zupełnie przeciwnych wrażeń – będzie czerpać dużą przyjemność z letniego, intensywnego słońca. Jednak zmieniające się pory roku wcale nie muszą być źródłem emocjonalnych i fizycznych wzlotów i upadków. Najbardziej wyraźne cechy lata – gorąco, długie słoneczne dni, intensywność oraz jej transformująca natura – mają bezpośredni związek z doszą Pitta. I pomimo tego, że w wielu przypadkach klimat letni jest wyjątkowo wilgotny, ostatecznym rezultatem intensywnego ciepła jest suchość – stąd lato jest uważane za suche. Na bardziej subtelnym poziomie, lato jest momentem rozwoju i ruchu – te atrybuty są charakterystyczne dla doszy Vata. Podczas, gdy lato daje mnóstwo powodów do radości i świętowania, dla niektórych tego dobrego jest aż za dużo. Stąd, letnie ajurwedyjskie rytuały są ukierunkowane na wspieranie takich nawyków i diety, które wyregulują nagromadzone w nas cechy lata i pozwolą cieszyć się darami tej wspaniałej pory roku. W czasie letnich miesięcy warto koncentrować swoją uwagę na utrzymanie Pitty w stanie równowagi poprzez ochładzanie swojego ciała, wyciszanie się w spokojnych relaksacyjnych ćwiczeniach oraz uziemianie swojej energii.  Pomocna może okazać się nauka rozpoznawania pierwszych sygnałów nierównowagi doszy Pitta, która umożliwi podjęcie sprawnych kroków jeśli te się pojawią. Jednak lato ma w sobie wiele cech doszy Vata, stąd pojawia się konieczność bycia dobrze nawodnionym, wspierania swojej równowagi emocjonalnej oraz równoważenie naturalnej ruchliwości tej doszy poprzez ciche, regenerujące aktywności. Poniższe zalecenia dla doszy Pitta będą dostosowane do większości osób w okresie letnim. Jeśli jednak doświadczasz poważnych problemów zdrowotnych, warto skonsultować się z konsultantem lub lekarzem ajurwedyjskim. Latem nasze ciała naturalnie łakną lekkiego jedzenia oraz mniejszych, lekkostrawnych porcji. Dzieje się tak, gdyż nasz ogień trawienny (silne źródło wewnętrznego ciepła) zmniejsza się, by pozwolić ciału się ochłodzić. Bycie całkowicie świadomym i obecnym podczas jedzenia oraz uważne obserwowanie smaku i konsystencji potraw pozwoli Ci uniknąć uczucia przejedzenia. Lato to czas smaków słodkiego, gorzkiego i cierpkiego oraz chłodnych, płynnych, a nawet lekko oleistych potraw. To jest najlepszy czas w roku, by cieszyć się świeżymi owocami i sałatkami. Jest to też dobry moment na słodkie produkty mleczne, takie jak masło, mleko, masło klarowane, biały ser wiejski, domowej roboty jogurt oraz lody (okazyjnie). Wszystkie nierafinowane słodziki, z wyjątkiem melasy i miodu, mają chłodzącą naturę i latem można się nimi cieszyć w umiarkowanych ilościach. Jeśli chodzi o napoje, które pozwolą ci się ochłodzić, dobrym wyborem będą: woda o temperaturze pokojowej z miętą lub limonką, słodkie lassi, chłodzące herbaty ziołowe (mięta, lukrecja, koper włoski lub róża) oraz, okazyjnie, piwo. Napoje mocno schłodzone najlepiej sobie odpuścić – zaburzają ogień trawienny i w efekcie w ciele tworzą się toksyny. Postaraj się ograniczyć kwaśne, niedojrzałe owoce, długo dojrzewające sery oraz rozgrzewające warzywa i przyprawy (marchew, burak, rzodkiewka, cebula, czosnek, imbir, ziarna gorczycy, chili, pieprz cayenne). Pamiętaj również, że surowe warzywa (na przykład w sałatce) najlepiej strawisz, jedząc je w godzinach około południowych. Lato kipi dynamiczną energią i o tej porze roku większość osób obserwuje większą łatwość we wczesnym wstawaniu. Jest to zupełnie naturalny i korzystny dla nas rytm. Wczesny poranek jest również najlepszym momentem na aktywność fizyczną. Przed kąpielą wymasuj swoje ciało łagodzącym olejem kokosowym lub słonecznikowym w celu ukojenia układu nerwowego. Olejki eteryczne, takie jak jaśminowy, są sprzyjające w czasie letnim, jak również różana mgiełka do ciała, która odświeży i ochłodzi ciało. Noszenie jasnych ubrań z przewiewnych tkanin, takich jak bawełna lub jedwab, oraz wybieranie chłodzących kolorów: bieli, szarości, błękitu, fioletu i zieleni, pomoże Ci zbalansować latem jego intensywne ciepło. Lato to idealny moment na przebywanie na łonie natury, jednak gdy wychodzisz na słońce, noś kapelusz z szerokim rondem oraz okulary przeciwsłoneczne. W wyjątkowo upalne dni krótka popołudniowa drzemka może okazać się bardzo korzystna. Wieczorem przed snem, umyj i osusz stopy oraz wymasuj je z pomocą oleju kokosowego aby delikatnie schłodzić ciało i je wyciszyć. Dobrze jest taką praktykę wyciszającą rozpocząć nie później niż o 22.00, by umysł zdążył odpocząć od intensywnych bodźców. Warto być świadomym również tego, że aktywność seksualna (w nadmiarze) może podrażnić doszę Pitta i pozbawić nas energii, stąd latem warto balansować również ten aspekt naszego życia. Latem możemy odczuwać większą ochotę na aktywność fizyczną. To zupełnie naturalne, lato to idealny sezon na bycie aktywnym – pod warunkiem, że ćwiczymy w odpowiednich momentach i w odpowiedni sposób. Sport działa bardzo rozgrzewająco, dlatego warto odpuścić aktywność w ciągu dnia (zwłaszcza między 10.00 a 14.00). Zamiast tego, spróbuj poćwiczyć rano, gdy powietrze jest świeże, orzeźwiające i chłodne. Ważne jest też, aby nie przesadzić z intensywnością naszych treningów – najlepiej jest ćwiczyć w granicy 50-70% swoich możliwości, oddychając cały czas przez nos (jeśli Ci się uda). Po treningu warto wmasować kropelkę olejku różanego na wysokości trzeciego oka, gardła i pępka – pomoże to Twojemu ciału ochłodzić się i zwolnić. Jest mnóstwo ziół, które wspomagają zdrowe funkcjonowanie doszy Pitta i mogą okazać korzystne w czasie letniego sezonu. Wśród nich znajdziemy takie zioła, jak: amla, brahmi, neem i shatavari.

Jesień to czas przemian. Drzewa i krzewy subtelnie zrzucają liście, przygotowując się do nadchodzącej zimy. Ziemia delikatnie brązowieje, a temperatura powietrza znacznie spada. Pojawia się wiatr, który powoli nabiera siły, przynosząc tym samym zapowiedź ochłodzenia. Jesień poniekąd skrywa w sobie pustkę, przez którą czujemy się odsłonięci i trochę “surowi”. Jednak wypełnia się ona także możliwościami – jest to czas, gdy my również możemy zdjąć z siebie to, co nam nie służy. To, co jest ciężkie. I wejść w chłodny sezon, smakując jesienną prostotę. Jesień to czas dominującego elementu powietrza, a także moment, gdy życiowa energia (zwana praną) bogato wypełnia atmosferę. Jesień jest sucha, szorstka, wietrzna, zmienna, chłodna, subtelna i przejrzysta. Są to cechy typowe dla doszy Vata, stąd tą porę roku określa się jako właśnie sezon Vata. Zasada ta pięknie ilustruje, dlaczego podjęcie kilku prostych kroków balansujących doszę Vata tej jesieni może być dla nas bardzo korzystne. Jeśli weźmiemy pod uwagę podstawową zasadę Ajurwedy – przeciwieństwa się balansują – jesień będzie z pewnością mniej dokuczliwa. Wystarczy, że wypełnisz ją ciepłem, oleistością, głębokim odżywieniem, ciepłymi relacjami i poczuciem stabilności, rutyny i uziemienia. Twoja dieta to potężne narzędzie do łagodzenia doszy Vata w ciągu jesieni. Konkretne, oleiste, odżywcze pokarmy bogate w białko, tłuszcze i rozgrzewające przyprawy oraz podane na ciepło, pozwolą Ci utrzymać wewnętrzne rezerwy nawilżenia i pozostać w równowadze. Warto wyróżniać takie smaki, jak słodkie, kwaśne i słone. Dobrze jest jeść miękkie pokarmy i skropić je oliwą lub masłem klarowanym. Śniadania typu owsianka, tapioka, ryż, są świetne o tej porze roku. Obiad, który zawiera warzywa gotowane na parze, pełne ziarna, zupy, gulasze – będzie działać nawilżająco i równoważąco. Jeśli jesz mięso i jajka – jesień to najlepszy na nie czas. Również nabiał i orzechy są korzystne jesienią. Czego warto unikać, to na pewno surowych warzyw, zimnych i mrożonych potraw, a także smaków: ostrego, cierpkiego i gorzkiego. Dobrze jest też zminimalizować ilość lekkich, chłodzących i wysuszających produktów, takich jak brokuły, kapusta, kalafior, brukselka, zielone liście, białe ziemniaki, fasola, popcorn, krakersy, kasza jaglana i suszone owoce. Jeśli bardzo je lubisz, postaraj się jeść je w umiarkowanej ilości i upewnij się, że został wcześniej dobrze namoczone (fasola), dobrze ugotowane i  podane z masłem klarowanym. Możesz zauważyć, że jesienią naturalnie masz ochotę na większą ilość jedzenia. Jednak tutaj warto być uważnym na to, czego tak naprawdę potrzebuje nasz apetyt i nasze trawienie. Początek jesieni to czas na wszelkie oczyszczające monodiety, jednak radzimy zdecydowanie unikać postów – bardzo zwiększają poziom Vata. Jednym z najskuteczniejszych sposobów na wspieranie doszy Vata jest zorganizowanie codziennej rutyny. Spróbuj robić te same czynności 
(np. wstawanie, ćwiczenia, jedzenie posiłków, spanie) o tych samych porach każdego dnia. Nastaw się na nowy dzień, wstając wcześnie i w pełni korzystając z ciszy, stabilności i spokoju, które wypełniają wczesne poranne godziny. Potem uspokój swój system nerwowy, obudź tkanki i sprowadź swoją energię na ziemię poprzez masaż całego ciała ciepłym olejem sezamowym. Następnie weź ciepły, relaksujący prysznic, pozostawiając delikatną warstwę oleju na skórze, by mógł wchłonąć się w ciągu dnia. Kąpiele parowe i nawilżacze pozwolą Ci zachować wewnętrzne pokłady nawilżenia. Delikatna praktyka jogi, a zaraz po niej 15-minutowa medytacja ugruntują Twoje poczucie stabilizacji i spokoju. Jeśli lubisz otaczać się zapachami, warto  przetestować naturalne olejki, takie jak wetiweria, geranium i wszelkie zapachy cytrusowe. Można wspierać doszę Vata, zakładając na siebie ubrania w kolorach czerwieni, żółci, pomarańczy i bieli, a także dające przyjemnie poczucie ciepła i komfortu. Warto chronić swoją głowę i uszy od jesiennego wiatru. Jeśli to możliwe, postaraj się zminimalizować przeciągi, głośne hałasy, agresywną muzykę, szybką jazdę samochodem i nadmierną aktywność seksualną. Pozwól sobie położyć się spać do godziny 22.00, by dać swojemu ciału wypocząć i obudzić się rano w pełni energii. Najlepszy moment na aktywność fizyczną to godziny poranne i wieczorne (6-10 i 18-22). Vata to dosza, którą wyprowadzają z równowagi szybkie, ruchliwe aktywności, więc w swojej praktyce lepiej jest uwzględniać powolne, delikatne, wzmacniające ćwiczenia. Spacery, piesze wycieczki, pływanie, jazda na rowerze, joga, tai chi to dobre wybory, pod warunkiem, że są wykonywane na odpowiednim poziomie intensywności. Najlepiej jest ćwiczyć do około 50-70% naszych możliwości, oddychając cały czas przez nos. Pamiętaj również o zbalansowaniu aktywności poprzez odpowiednią relaksację i odpoczynek – tak, aby wszystkie tkanki mogły się zregenerować.

Dodawanie do swojej diety miodu Chyavanaprasha pomoże Ci wzmocnić odporność, zwiększyć siłę i poziom energii w ciągu sezonu jesiennego. Warto też skłonić się ku Ashwagandzie, która wpłynie na równowagę emocjonalną i mentalną, wesprze Twój układ nerwowy. Ashwagandha wspiera zdrowy sen, mocne trawienie, prawidłowe wydalanie i wysoki poziom sił witalnych. Warto przetestować również napary z imbiru, lukrecji, oraz różnych kombinacji kuminu, kolendry i kopru włoskiego. Mają one zbawienne działanie na pracę układu trawiennego i sprawią, że poczujesz się bardzo komfortowo i ciepło.